Najsławniejsze tance

Historycy tańca towarzyskiego: P.J.S. Richardson i A.H. Franks, zgodnie twierdzą, że już na początku naszego stulecia pojawiły się pierwsze nieśmiałe sygnały rewolucji tanecznej, którą zapoczątkowała młoda generacja, odrzucając stereotypowe formy tańczenia i technikę taneczną opartą na zasadach tańca klasycznego. Zwłaszcza konwencjonalny wzór "śmiertelnie poważnych tańców zespołowych" nie odpowiadał już młodzieży wielkomiejskiej. Niecierpliwie odrzucała ona tańce, które były uprawiane przez klasę wyższą i średnią i które nie odpowiadały nowym upodobaniom ludzi żyjących w czasach kiełkującej demokracji.

A.H.Franks w swej książce Social Dance pisze, że kiedy w Wielkiej Brytanii klasa robotnicza zaczęła brać udział w rozrywkach tanecznych podczas lata, "zmieniło się gruntownie brytyjskie wybrzeże". Do roku 1910 taniec był tylko sezonową rozrywką w karnawale. W lecie był tylko domeną klas posiadających, które spędzały ten okres czasu w uzdrowiskach i miejscach kąpielowych. Czasy się zmieniły.

Dziećmi rewolucji tanecznej i prekursorami nowoczesnego tańca towarzyskiego były: two step i one step, pochodzące ze Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej. Cechą charakterystyczną two stepa były chasses, tańczone we wszystkich kierunkach, cechą zaś one stepa - kroki spacerowe.

Two step narodził się w pierwszym dziesięcioleciu naszego wieku i pojawił się w salonach Europy w roku 1910. Otworzył on drogę one stepowi, który zapoczątkował powstanie nowego stylu tańczenia go as you please - "tańcz, jak ci wygodniej". Głównie dzięki Irenie i Vernonowi Castle'om, których można nazwać pionierami nowoczesnego tańca towarzyskiego i których nowojorska szkoła tańca stała się synonimem nowoczesnego stylu, one step rozwijał się wspaniale. Stworzone przez nich odmiany one stepa, m. in. castle walk, stały się z kolei prekursorami tańca późniejszych lat: rhytm walku.

Równocześnie i zgodnie z nowym stylem tanecznym przyszła rewolucja w muzyce tanecznej. Z końcem ubiegłego wieku powstaje ragtime, a krócej rag, komponowana muzyka fortepianowa, której czołowym twórcą był Murzyn Scott Joplin i z której m. in. wywodzi się jazz. Tacy kompozytorzy, jak I.Berlin, C.Porter czy G.Gershwin, stosują w tych utworach nowe rytmy. Już w roku 1912 one stepa nazywano często ragiem. Pierwsze wieści o muzyce jazzowej dotarły do świata tanecznego dopiero w roku 1917. Była ona w tym czasie określana jako the delirium tremens of syncopation. P.J.S. Richardson w A History of English Ballroom Dancing pisze, że w Anglii przez dłuższy czas termin "jazz" był używany jako nazwa nowego zestawu kroków tanecznych. Przez wiele lat, dla odróżnienia tańców nowoczesnych od dawnych, nazywano je tańcami jazzowymi. W czasie jednej z konferencji nauczycieli tańca towarzyskiego, która odbyła się w Londynie w roku 1918, Irena Castle powiedziała, że trudno jest zdefiniować jazz. Według niej murzyńskie orkiestry przerabiają każdą melodię na jazz i chociaż w USA tańczy się do muzyki jazzowej, to jednak tańce te nie mają jeszcze ustalonych kroków. Powiadomiła, że pojawił się tam nowy taniec, bardzo jeszcze prymitywny, i że nadano mu nazwę: shaking the shimmy.

W tym czasie do tańca grano, jak umiano, przeważnie na swój sposób. Richardson pisze, że Paul Whitenman był pierwszym dyrygentem orkiestry jazzowej, który żądał od swoich muzyków, aby stosowali się do tego, co napisał w partyturze. Wprawdzie jeszcze przed nim niektórzy kierownicy zespołów muzyki jazzowej planowali pewne współbrzmienie dla pewnych partii instrumentów, ale muzycy jazzowi nie byli jeszcze skłonni do przestrzegania takiej dyscypliny. Taneczna muzyka jazzowa w wykonaniu takich dyrygentów, jak Paul Whiteman, Herman Darewski, Jack Hilton, umożliwiła także rozwój tańca jazzowego, nazwanego później tańcem rytmicznym.

Nowy rodzaj tanecznej muzyki jazzowej pod nazwą swing pojawił się w Europie w roku 1937. Już w tym właśnie roku tańczyliśmy w Polsce swinga.

Bezpośrednim następcą swinga był jitterburg. Młodzi tancerze z Harlemu uważali, że ten rodzaj muzyki musi znaleźć odbicie taneczne w ekspresyjnych ruchach i akrobatycznych ewolucjach. Podnoszono więc partnerki wysoko w górę, przerzucano je przez barki, przez biodra itp. Ten rodzaj tańca wywołał w londyńskich lokalach tanecznych nie tylko szok, ale także i przerażenie. Konserwatywin Anglicy nie mogli pogodzić się z tak ekscentryczną formą tańca i próbowali drogą zakazów i restrykcji nie dopuścić do jego rozpowszechnienia. Na nic jednak to się zdało, nowe szaleństwo ogarnęło tańczące masy, szczególnie młodzież. Praktyczni, mimo swego konserwatyzmu, angielscy nauczyciele znaleźli jednak dobre rozwiązanie. Grupa wybitnych fachowców, m. in. Miss Bradley, M. Pierre, Victor Silvester i Alex Moore, opracowała "salonową" wersję jitterburga, usuwając z tańca akrobatyczne figury, pozostawiając jednak nie naruszony rytm taneczny, który tak fascynował tańczących. Wersję tę opublikował w roku 1944 angielski nauczyciel tańca towarzyskiego, słynny Victor Silvester, o którym A.H. Franks pisze, że jest "... żyjącym symbolem wzrostu popularności tańca towarzyskiego wśród mas". W latach dwudziestych Victor Silvester nie zaniedbywał studiów muzycznych i ukończył dwie szkoły muzyczne: Trinity College of Music i London College of Music. W roku 1924 sekcja tańca towarzyskiego Imperial Society of Teachers of Dancing, przy wybitnym udziale Victora Silvestra, opracowała teorię i technikę nowoczesnego tańca towarzyskiego, opartego na prawach naturalnego ruchu ciała. Jego książki Theory and Technique of Ballroom Dancing, The Art of Ballroom Dancing, Modern Ballroom Dancing osiągnęły milionowe nakłady.Modern Ballroom Dancing w ciągu lat dwudziestych miała dwadzieścia kilka wznowień i była tłumaczona na prawie wszystkie języki świata, w tym na język japoński.

Kiedy Victor Silvester zauważył, że kierownicy zespołów muzycznych grających na turniejach tanecznych nie bardzo liczyli się z tym, że do tańca należy grać w ścilśle określonym tempie, założył w roku 1934 własną orkiestrę w Parlophon Gramophone Company. Płyty nagrane przez orkiestrę Victora Silvestra stały się od razu bestsellerami, ponieważ nowy styl muzyczny stworzony przez niego odpowiadał upodobaniom tańczących.

Victor Silvester pisze, że widział już poprzednio jitterburga. Nie zrobiło to jednak na nim silnego wrażenia. Kiedy jednak występował ze swoją orkiestrą w lutym 1940 roku w londyńskiej hali tanecznej Paramount, mógł widzieć tańczących jitterburga przy jazzowej orkiestrze, która grała z nim na zmianę, i zobaczył jakie szaleństwo ogarnia tańczących przy tej muzyce. Ci, którzy nie umieli jeszcze tańczyć jitterburga, otaczali kołem zaawansowanych tancerzy i pożerając ich wzrokiem, uczyli się. Silvester nadmienia, że był urzeczony nie tyle tańcem i jego akrobatycznymi figurami, które mu się z wielu powodów nie podobały, lecz atmosferą, jaka panowała wśród tańczących i widzów. Jako muzyk i tancerz zrozumiał, że muzyczne rytmy taneczne jitterburga mają niezwykłą siłę, która wprawia wszystkich w oszołomienie. Od tego momentu poświęcił wiele czasu na obserwowanie tańczących i przystosował jitterburga do potrzeb tańca "salonowego".

Główne zasady jive'a, bo pod taką nazwą pojawiła się nowa wersja jitterburga, wytrzymały próbę życia i trwają do dzisiaj. Jive jest już klasycznym tańcem jazzowym, który wpływa na powstawanie nowych szaleństw tanecznych. Wszystkie one są przelotnymi zjawiskami, jive jednak trwa i coraz to pięknieje, wzbogacany o nowe pomysły ruchowe.

Jive jest umieszczony w światowym programie tanecznym i wchodzi w skład tańców obowiązujących w turniejach tanecznych o mistrzostwo Europy i świata w kategorii par zawodowych.

Samba to taniec brazylijski. Prawdopodobnie wywodzi się z tańca "w kółko" afrykańskich ludów Bantu, bowiem samba turniejowa tańczona jest "po kole". Obecnie także jeden z tańców towarzyskich, wchodzący w zestaw pięciu tańców latynoamerykańskich obok rumby, cza-czy, paso doble i jive'a.

Typowe tempo samby to ok. 54-56 taktów/min. W Sambie nałożone są na siebie dwa rytmy: rytm synkopowany (ósemka z kropką, szesnastka i ćwierćnuta), rozliczany jako na "raz-e-dwa" oraz rytm składający się z czterech ósemek, rozliczany jako "raz-i-dwa-i".Podobnie jak w innych tańcach latynoamerykańskich, figury podstawowe można tańczyć w trzymaniu zamkniętym (prawa dłoń partnerki trzymana przez lewą dłoń partnera mniej więcej na wysokości ich wzroku, lewa ręka partnerki leży luźno na prawym barku partnera, prawa dłoń partnera na lewej łopatce partnerki) lub w trzymaniu otwartym (prawa dłoń partnerki trzymana przez lewą dłoń partnera na wysokości bioder, prawa ręka partnerki oraz prawa dłoń partnera odprowadzone naturalnie do boku na wysokości barku).Jednak poza rzadko tańczonymi figurami podstawowymi, samba ma charakter progresywny – tańcząca para szybko przemieszcza się po całym parkiecie. Samba zwana jest tańcem kochanków. Jest tam bardzo dużo ruchów intymnych, wyrażających uczucia. Ruch samby przypomina falowanie partnerów. W wielu figurach partnerzy kolejno obiegają się dookoła, jakby starając się przechytrzyć nawzajem i wyprzedzić w drodze do mety. Tańczenie samby może też przypominać bieganie po rozżarzonych węglach, na których trzeba jak najkrócej stawać, by się nie poparzyć. Natomiast w niektórych figurach, np. w Bota Fogos, stopy wykonują ruch, niczym grabie, lub nogi ptaka, zgrabiając znalezione skarby.

By zwiększyć dynamikę i progresję tańca, ciało jest utrzymywane nad przednią częścią stóp. Charakterystyczny falujący ruch w sambie w znacznej mierze wypływa z pracy przepony polegającej na wypychaniu do przodu bioder i potem ich powrocie do tyłu.

Na turniejach tańca samba tańczona jest jako druga.

Nazywana tańcem miłości lub tańcem namiętności. Wchodzi w skład dziesięciu tańców towarzyskich. Rumba rozliczana jest na "raz, dwa, trzy, cztery". Rozliczenie tempa kroku podstawowego to wolny, szybki, szybki. Trzymanie podobnie jak w innych tańcach latynoamerykańskich może być otwarte (za jedną rękę) lub zamknięte (obiema rękoma). Ciężar ciała musi być stale utrzymywany nad palcami stóp. Chodzenie w tym tańcu odbywa się na nogach przeprostowanych.

Partnerka w rumbie kusi i wymyka się, partner zaś prezentuje swą wybrankę i pozornie podejmuje jej grę, ale tak naprawdę to on prowadzi. Rumbę na turniejach tańca tańczy się jako trzecią z pięciu tańców latynoamerykańskich.

Rumbę towarzyską rozliczać możemy w dwóch rytmach: wspomnianym już raz, dwa, trzy, cztery czyli w rytmie square, ale także w rytmie cubana (cztery, raz, dwa, trzy).

Rumba to taniec, wymagający dobrej koordynacji ruchów i znakomitej kondycji fizycznej. Ale o tym tańcu nie decyduje jedynie technika, której można się nauczyć, ale zaangażowanie w taniec, zmysłowość. "Bohaterką" tego tańca jest kobieta, emanująca erotyzmem, który przenika każdy jej ruch, to na niej skupia się nasza uwaga. Rumba to przepełniony erotyzmem miłosny taniec, pełen zmysłowych gestów i wężowych ruchów całego ciała. Dobrze zatańczona rumba to wręcz miniprzedstawienie teatralne. Używając wszystkich swoich wdzięków tancerka uwodzi mężczyznę, to patrzy mu w oczy, to znowu udaje, że go nie widzi, wzrokiem szuka innego, aby wzbudzić zazdrość partnera, zniewolić go i całkowicie nad nim zapanować. Kobieta, która tańczy rumbę, jest odważna i zmysłowa - i to właśnie powinien podkreślać strój.

Walc jest tańcem wirowym pochodzenia niemieckiego o umiarkowanym tempie, w metrum 3/4. Za prototyp walca uchodzą tzw. taniec niemiecki (niem. Deutscher Tanz, Deutsche) w takcie 3/8 oraz pokrewne lendler, Steirischer (zwany w Polsce sztajerkiem), Dreher – czyli obracany – oraz Roller – czyli toczony.

Walc był początkowo tańcem podmiejskim; tańczono go tylko w podrzędnych lokalach. Tempo tańca początkowo było wolne, wirowano na jak najmniejszej przestrzeni, czyli w miejscu i to uchodziło za dowód kunsztu tanecznego. Z przedmieść walc wkroczył do sal balowych i do salonów mieszczańskich, a nawet arystokracji (1786), wówczas gdy po raz pierwszy na scenie teatru wiedeńskiego odtańczono walca w operze La cosa rara V Martina y Solera (1756-1806). Dzisiejsze znane walce to:

walc wiedeński – dość żywe tempo, ruch wirowy,

walc angielski – tempo wolne, nastrojowa, romantyczna melodia,

walc rosyjski – melancholijny, wykonywany przez orkiestrę dętą,

 walc francuski – dość żywe tempo, często przy akompaniamencie akordeonu.